Concept-Gebiedsvisie voor natuurgebied De Maashorst

De samenwerkingspartners binnen De Maashorst hebben een nieuwe gebiedsvisie opgesteld voor het natuurgebied. Ze willen de Maashorst verder ontwikkelen tot het meest aantrekkelijke natuurgebied van Noord-Brabant. Natuurlijke processen zijn daarin leidend. De concept Gebiedsvisie wordt in september in alle drie de gemeenten in de raadscommissies besproken. Ook het waterschap Aa en Maas en Staatsbosbeheer bespreken de visie.

In De Maashorst werkt gemeente Maashorst samen met de gemeenten Bernheze en Oss, Staatsbosbeheer en waterschap Aa en Maas aan de ontwikkeling en het beheer van het natuurgebied. Vanwege nieuwe ontwikkelingen in het gebied en maatschappelijke vraagstukken, zoals de klimaatverandering, wordt de visie voor het gebied geactualiseerd. Als basis hiervoor geldt de ‘oude’ visie, zoals beschreven in het MaashorstManifest uit 2009. In de nieuwe Gebiedsvisie is het gezamenlijk streefbeeld voor 2050 bepaald.

Zorgvuldig participatieproces

De actualisatie van de Gebiedsvisie startte met vier inloopbijeenkomsten op verschillende momenten en plekken in het gebied. Zo is vooraf input opgehaald. Ook de Gebruikersraad en Raad van Advies hebben vooraf input geleverd. Deze input is op 18 januari 2023 gepresenteerd aan de raadsleden van de drie gemeenten. Tijdens deze radenbijeenkomst leverden de raadsleden ook input voor de uitwerking van de visie.

Het adviesbureau Witteveen+Bos en de projectgroep hebben dit uitgewerkt in een conceptvisie. Tussendoor zijn uitgangspunten en keuzes afgestemd met de verantwoordelijke wethouders en bestuurders. De uitgangspunten voor de conceptvisie en de conceptvisiekaart zijn op 31 mei 2023 gepresenteerd tijdens een stakeholderavond. Op basis van de reacties tijdens die avond en enkele nagezonden reacties is de conceptvisie vervolgens op onderdelen aangescherpt.

Procesnatuur leidend in eindbeeld 2050

De gemeenten Bernheze, Maashorst en Oss, Staatsbosbeheer en waterschap Aa en Maas streven samen naar een gezamenlijk eindbeeld in 2050: een natuurgebied waarin natuurlijke processen leidend zijn.

In een gezamenlijke verklaring laten de betrokken wethouders weten: “Doel is om natuurgebied De Maashorst verder te ontwikkelen tot het meest aantrekkelijke natuurgebied van Noord-Brabant. Met bescherming en herstel van natuurwaarden en een uitgebreider begrazingsgebied, maar ook met ruimte voor recreatie. Om dit te bereiken, doen we dingen gezamenlijk waar dat moet en pakken we zaken zelfstandig op waar dat kan.”

De belangrijkste onderwerpen in de concept Gebiedsvisie zijn:

• Water en ruimte zijn sturend bij ruimtelijke plannen Door de eeuwen heen is het grondgebruik steeds minder afgestemd op het landschap en de ondergrond. Hierdoor is het natuurgebied ernstig verdroogd. Herstel van het natuurlijk watersysteem staat daarom voorop. • Herbevestiging ambitie streven naar procesnatuur Het stond in 2009 al in het MaashorstManifest: het streven is om als mens zo min mogelijk, of uiteindelijk helemaal niet meer in te grijpen in de natuurlijke processen van het natuurgebied. Uiterlijk in 2050, maar liever eerder. De grote grazers spelen hierin een belangrijke rol.
• Balans recreatie en natuur: niet alles kan overal De laatste jaren is de recreatiedruk in het gebied hoog. Zowel de recreatie zelf als de natuurwaarden komen hierdoor onder druk te staan. Daarom is het van belang hier een goede balans in aan te brengen. Die balans kan in de verschillende deelgebieden en zones in het natuurgebied anders zijn.
• Vanaf 2035 uitbreiding van de begrazing
  Als mensen minimaal ingrijpen in de natuur, is het nodig om de begrazing uit te breiden. Dat kan niet meteen vanwege de grote recreatieve druk in de natuurschil van het gebied. Als het landschap rondom het hart van het natuurgebied recreatief aantrekkelijker wordt, wordt de recreatiedruk in het natuurgebied verlaagd en kan begrazing gefaseerd worden uitgebreid.

Vaststelling Gebiedsvisie zo uniform mogelijk

Aan de start van het proces om te komen tot een nieuwe Gebiedsvisie werd duidelijk dat hierin duidelijke keuzes moeten worden gemaakt. Dat bleek ook tijdens het participatieproces; zowel bij inwoners, stakeholders als politiek-bestuurlijk. In het gebied spelen namelijk diverse belangen een rol. Denk aan natuur-, recreatieve, economische en waterbelangen.

De partners moeten ieder voor zich de Gebiedsvisie vaststellen. Dit staat op de planning voor december 2023. Vooruitlopend daarop wordt de concept-Gebiedsvisie opiniërend aan de raadscommissies in de verschillende gemeenten voorgelegd. Eventuele aanpassingen in ambities of keuzes kunnen dan nog worden verwerkt in de definitieve versie. Daarmee willen de partners bereiken dat de visie door alle vijf de partners hetzelfde wordt vastgesteld.

Vervolgproces

De deelnemers van de stakeholderavond krijgen de conceptvisie ter informatie toegestuurd. De Gebruikersraad en Raad van Advies krijgen de conceptvisie ter advisering aangeboden. Eind september wordt het eindconcept van de Gebiedsvisie opgesteld. De vaststelling van de Gebiedsvisie staat gepland voor december 2023.